Saikolojia ya Maumivu [Jinsi Akili Inavyoshughulikia Maumivu ya Mwili na Kisaikolojia]

Saikolojia ya Maumivu [Jinsi Akili Inavyoshughulikia Maumivu ya Mwili na Kisaikolojia]

Utangulizi

Maumivu ni hali ya kihisia na ya kisaikolojia ambayo mara nyingi huathiri maisha ya binadamu kwa viwango tofauti. Shirika la Afya Duniani (WHO) linafafanua maumivu kama uzoefu usiofurahisha unaohusiana na uharibifu wa tishu halisi (WHO, 2020). Hii ina maana kuwa maumivu si tu hali ya mwili bali pia ni mchakato wa kisaikolojia unaohusiana na jinsi akili inavyoyatafsiri. Katika makala hii, tutachunguza jinsi akili inavyoshughulikia maumivu, namna mtazamo wa akili unavyoathiri kiwango cha maumivu anachopata mtu, na jinsi matumaini (hope) na uponyaji (healing) vinavyoweza kusaidia kupunguza athari za maumivu.

1. Maumivu ya Mwili na Kisaikolojia

   Maumivu yanaweza kugawanywa katika makundi mawili makuu: maumivu ya mwili (physical pain) na maumivu ya kisaikolojia (psychological pain). Ingawa maumivu ya mwili husababishwa na majeraha au magonjwa ya mwili, maumivu ya kisaikolojia yanahusiana na hisia kama huzuni, wasiwasi, au kiwewe (Turk & Wilson, 2019). Hata hivyo, tafiti zinaonyesha kuwa maumivu haya mawili yana uhusiano wa karibu, hii inmaana kwamba jinsi mtu anavyoyaelewa au kuyakubali maumivu yake kunaweza kuathiri kwa kiwango kikubwa uzoefu wake wa maumivu (Eccleston & Crombez, 2020).

2. Mtazamo wa Akili na Kiwango cha Maumivu

• Athari za Kuzingatia Maumivu Watu wanaolenga zaidi kwenye maumivu yao mara nyingi hupata maumivu makali zaidi. Hili linajulikana kama “pain catastrophizing,” ambapo mgonjwa hufikiria zaidi kuhusu maumivu na madhara yake, jambo ambalo huongeza hisia za maumivu na wasiwasi (Sullivan et al., 2001). Hii inaonyesha kuwa jinsi tunavyoyatafsiri maumivu yetu inaweza kuathiri jinsi tunavyoyahisi.

• Nafasi ya Matarajio (Expectations) katika Maumivu Matarajio ya mgonjwa kuhusu maumivu yanaweza kubadilisha uzoefu wake wa maumivu. Tafiti zinaonyesha kuwa watu wanaoamini kuwa maumivu yao yatapungua, wanakuwa na uzoefu wa maumivu hafifu zaidi, huku wale wenye hofu na kuamini maumivu yatazidi kuwa makali, wakikumbwa na maumivu makali zaidi (Benedetti, 2013). Hii ni kwa sababu matarajio chanya yanaweza kuchochea utolewaji wa kemikali za asili za kupunguza maumivu kama vile endorphins na dopamine.

3. Uhusiano kati ya Maumivu, Matumaini (Hope), na Uponyaji (Healing)

• Matumaini kama Dawa ya Kisaikolojia Matumaini ni hali ya kiakili inayomwezesha mtu kuamini kuwa hali yake inaweza kuwa bora zaidi. Tafiti zinaonyesha kuwa wagonjwa wanaoonyesha matumaini makubwa wanapona haraka zaidi na wanapata nafuu ya maumivu kwa kiwango kikubwa kuliko wale waliokata tamaa (Snyder, 2002). Matumaini huchochea ubongo kutoa homoni za kupambana na mfadhaiko, hivyo kusaidia kupunguza hisia za maumivu.

• Uponyaji Unaoendeshwa na Akili Uponyaji si tu mchakato wa mwili bali pia wa kiakili. Utafiti umeonyesha kuwa mbinu za uponyaji kama vile mindfulness meditation, cognitive behavioral therapy (CBT), na positive affirmations zinaweza kusaidia kupunguza maumivu (Kabat-Zinn, 1990). Kwa mfano, wagonjwa wa maumivu sugu wanaojifunza kutafakari (mindfulness) mara nyingi huripoti kupungua kwa maumivu kwa sababu akili zao zinaelekeza umakini mbali na maumivu.

4. Mifano Halisi ya Jinsi Akili Inavyoshughulikia Maumivu

• Athari za Placebo Placebo ni dawa au matibabu yasiyo na kemikali halisi za tiba, lakini mgonjwa huamini kuwa yanaweza kusaidia. Tafiti zimeonyesha kuwa wagonjwa wanaopewa placebo lakini wakaamini kuwa ni dawa halisi hupata nafuu ya maumivu kwa kiwango kikubwa (Benedetti, 2013). Hii inaonyesha nguvu ya akili katika kushughulikia maumivu.

• Wagonjwa wa Saratani na Mbinu za Uponyaji wa Kisaikolojia Wagonjwa wengi wa saratani wanapitia maumivu makali, lakini wale wanaopokea tiba za kisaikolojia kama tiba ya tabia na utambuzi (CBT) na matibabu ya kisaikolojia ya msaada wanaripoti kiwango cha chini cha maumivu na maisha bora zaidi (Montgomery et al., 2014). Hii inaonyesha kuwa uponyaji wa mwili unaweza kuimarishwa kwa uponyaji wa akili.

Hitimisho

Saikolojia ya maumivu inaonyesha kuwa jinsi akili inavyotafsiri maumivu ina athari kubwa kwa kiwango cha maumivu tunachopata. Mtazamo wa akili, matarajio, na matumaini vinaweza kubadilisha jinsi tunavyohisi maumivu na kusaidia katika mchakato wa uponyaji. Kwa kutumia mbinu kama mindfulness, CBT, na kuimarisha mtazamo chanya, wagonjwa wanaweza kupata nafuu kubwa ya maumivu na kuimarisha maisha yao kwa ujumla.

Marejeo

1. Benedetti, F. (2013). The Patient’s Brain: The Neuroscience Behind the Doctor-Patient Relationship. Oxford University Press.
2. Eccleston, C., & Crombez, G. (2020). “Pain demands attention: A cognitive-affective model of the interruptive function of pain Psychological Bulletin, 126(3), 356-366.
3. Kabat-Zinn, J. (1990). Full Catastrophe Living: Using the Wisdom of Your Body and Mind to Face Stress, Pain, and Illness. Delta.
4. Montgomery, G. H., Schnur, J. B., & Kravits, K. (2014). “Hypnosis for Cancer Care: Over 200 Years Young.” CA: A Cancer Journal for Clinicians, 63(1), 31-44.
5. Sullivan, M. J., Thorn, B., Haythornthwaite, J. A., Keefe, F., Martin, M., Bradley, L. A., & Lefebvre, J. C. (2001). “Theoretical perspectives on the relation between catastrophizing and pain.” The Clinical Journal of Pain, 17(1), 52-64.
6. Snyder, C. R. (2002). Handbook of Hope: Theory, Measures, and Applications. Academic Press.
7. Turk, D. C., & Wilson, H. D. (2019). “Pain neuroscience education: Changing how patients understand pain and reducing its impact.” The Journal of Pain, 20(8), 989-995.
8. WHO. (2020). International Classification of Diseases 11th Revision (ICD-11). Geneva: World Health Organization.